نقش شیطان در گمراهی انسان ها (1)

بسم الله الرحمن الرحیم

ابراهیم راستیان

تمام تلاش های شیطان برای گمراهی انسان مربوط به غفلت از این من حضوری انسان است. من انسانی که فقر خود را حضورا درک نمی کند و اصطلاحا در زمان حال به سر نمی برد. شیطان تلاش می کند که انسان را از حال غافل کند و انسان را مشغول به گذشته و آینده کند. غفلت از من حقیقی انسان باعث می شود که انسان از حقیقت برزخی خود غافل شود و این غفلت زمینه گمراهی و ضلالت را در انسان فراهم می کند، چرا که انسان در این فضا نمی تواند تشخیص دهد که این گرایشهای درونی از من حقیقی خودش بوده است یا این که از وسوسه های شیطان بوده است. بالطبع در این فضا هر چه که شیطان به او القا کند، فکر می کند که از گرایش های درونی خودش هست. برای فهم بهتر این مطلب به تبیین نکته ای از داستان حضرت آدم و حوا در قرآن کریم می پردازیم. در داستان حضرت آدم و حوا، ظاهر وسوسه ی شیطان برای حضرت آدم و حوا همچون مابقی انسان ها هست با این تفاوت که حضرت آدم و حوا شیطان را می دیدند ولی انسان ها شیطان ها را نمی بینند. خداوند در سوره ی طه چنین می فرماید: (یا آدم ان هذا عدو لک و لزوجتک) وصف هذا دلالت بر این نکته دارد که حضرت آدم که از پیامبران الهی است، شیطان را می دید. همچنین آیات دیگر که نیز وجود دارد که پیامبر شیطان را می دیدند. علامه طباطبایی ذیل آیه ی «فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطَانُ عَنهَْا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا کاَنَا فِیهِ» می نویسند:

ظاهر از این جمله، مانند نظائرش، این است که شیطان آدم را گول زد، و هر چند که این عبارت بیش از این دلالت ندارد، که گول زدن آدمش مانند گول زدن ما فرزندان آدم از راه القاء وسوسه در قلب بوده، بدون اینکه خودش را بطرف نشان دهد، هم چنان که ما را هم گول مى‏زند، و ما تا کنون خود او را ندیده‏ایم.

لکن از امثال آیه: (فَقُلْنا یا آدَمُ إِنَّ هذا عَدُوٌّ لَکَ وَ لِزَوْجِکَ)، که خداوند با کلمه (هذا) اشاره به شیطان کرده، فهمیده می شود که خدا وى را به آدم و همسرش نشان داده بود، و معرفیش کرده بود، معرفى بشخص او، و عین او، نه معرفى بوصف او، و همچنین آیه (یا آدَمُ هَلْ أَدُلُّکَ عَلى‏ شَجَرَةِ الْخُلْدِ) الخ، که حکایت کلام شیطان است، که قرآن کریم آن را بصورت حکایت خطاب آورده، و این دلالت دارد بر اینکه گوینده آن که شیطان است، در برابر آدم ایستاده، و با او صحبت مى‏کرده، و خلاصه، سخن، سخن کسى است که شنونده او را مى‏دیده.

و همچنین آیه (وَ قاسَمَهُما: إِنِّی لَکُما لَمِنَ النَّاصِحِینَ) که در سوره اعراف است، چون قسم خوردن از کسى تصور دارد که دیده شود.

سخن کوتاه اینکه آدم و همسرش شیطان را مى‏دیدند، و او را مى‏شناختند، هم چنان که انبیاء با اینکه بعصمت خدایى معصومند، او را مى‏دیدند و هنگامى که میخواست متعرض ایشان بشود، مى‏شناختند، هم چنان که روایات وارده در باره نوح، و ابراهیم و موسى، و عیسى، و یحیى، و ایوب، و اسماعیل، و محمد (ص)، بر این معنا دلالت دارد.

نکته ی قابل توجه این است که مابقی انسان ها (به غیر از پیامبران) حضور شیطان را درک نمی کنند. لذا احساس می کنند که وسوسه های شیطان، گرایش های درونی خودشان هست... . ادامه دارد.