صداقت در فضای مجازی
ابراهیم راستیان
«شبکه های اجتماعی»
متاسفانه هنوز بحث فضای مجازی مخصوصا شبکه های اجتماعی در جامعه ی ما به طور حقیقی شناسایی نشده است. چه خوشمان بیاید یا خوشمان نیاید؛ چه این که شبکه های اجتماعی اسرائیلی باشند یا نباشند، متأسفانه یا خوشبختانه بسیار فراگیر شده اند. تأسف دیگر این که اغلب مخاطبین فضاهای گفت و گو در فضای مجازی جوانهای 10 تا 20 ساله هستند که این خود اهمیت پرداختن به چنین موضوعاتی را بسیار پررنگ تر می کند. متاسفانه تلقی اکثر جوانها از فضای مجازی بدین گونه می باشد که محیطی است که رابطه های موقت و زود گذر شکل می گیرد و در این رابطه ها غالبا هیچ افزایش اطلاعات مفید و مؤثری وجود ندارد. همچنین مشاهده ی پی در پی و روزانه پیامهای غیر اخلاقی و زشت ارسال شده در شبکه های مجازی علاوه بر ایجاد یک جو ناسالم روانی و تحریک جنسی، این نگرش را در کاربر ایجاد می کند که همه خلاف می کنند و منحرف هستند و اعمال غیر اخلاقی به وفور توسط همه در سراسر دنیا انجام می شود و امری عادی است. چرا ما این گونه نباشیم؟؟
به تایید برخی افراد مسن که هر از چند گاهی صدای اعتراضشان شنیده می شود حتی در قمارخانه ها و مراکز فساد قدیم نیز این گونه فحاشی و دشنام و ناسزاگویی های بی دلیل شنیده نمی شد.
یکی از آسیب های مبنایی فضای مجازی این است که هر کسی خود را با ویژگی های جدیدی معرفی کند. از خود شخصیتی غیر واقعی می سازد، غافل از این که در مرور زمان این خود کاذب شخصیت او را شکل می دهد و تمام وجود فرد را در بر می گیرد. از اثرات این آسیب این است که یا فرد دچار چند شخصیتی می شود یا دارای یک شخصیت پنداری.
مصیبت بار تر این که برخی از پیامهای عمومی و فردی، دیگران را دعوت به ازدواج می نماید (اکثرا به قصد فریب) گویی اینجا جمعه بازاری است که مردم به دنبال خرید اقلام کم اهمیت در آن داد زده و پرسه می زنند!
اکثر افراد مریض در چت روم ها تلاش می کنند که ابتدا با کلمات عاشقانه و محبت گونه خود را در دل دختر های کم سن و سال جا کنند که اکثر این دخترها میانگین سنی 15 سال دارند. سپس تلاش می کنند از طریق ایمیل رابطه ی خود را افزایش بدهند و همچنین با گرفتن شماره همراه دختر، تلاش می کنند رابطه ی خود را حقیقی تر جلوه بدهند. نهایتا این فرایند به دیدار حضوری رسیده می شود. آن موقع است که مشخص می شود اکثر این ادعاهای عشقی جز فریب و نیرنگ چیزی نیست. چه بسیار دخترهای جوان که در این فرایند فریب خورده اند. البته حضور در شبکه های اجتماعی دلائل مختلفی می تواند داشته باشد که همه ی این حضوها به دلیل فوق نیست ولی دلیل فوق خواسته یا ناخواسته عواقب بسیار خطرناکی را برای پسران و دختران ایجاد می کند. آمار قابل توجهی پیرامون علل جوان ها در شبکه های اجتماعی ارائه شده که بیان آن خالی از لطف نیست:
شصت و پنج درصد از کاربران دلیل خود را برای چت کردن آن هم در شبکه های اجتماعی را فقط سرگرمی و گذراندن اوقات بیکاری بدون هیچ هدف خاصی عنوان کرده اند که اکثرا به دنبال دوست یابی از جنس مخالف هستند.(اکثر حضار فقط با یک آیدی برای پیام ها خصوصی و عمومی بدون آی دی های اضافه و نام مستعار در روم اصلی پیام هایی را منتشر می کردند)
حدود پنج درصد تست انواع نرم افزارهای بوتر، ویس کشی، حضور با چندین آی دی در لیس حضار، اذیت سایرین با بوت کردن، آزمایش نرم افزارهای هک پسورد آی دی یا تلاش برای فریب کاربر جهت به دست آوردن پسورد مسنجر، فروش فیلتر شکن، تبلیغ یک کالا یا خدمات و غیره را هدف خود از چت کردن معرفی کرده اند.
ده درصد گفته اند برای علم افزایی، کسب اطلاعات برای ادامه تحصیل یا روش های بازاریابی و موضوع کسب و تجربه، سوال در مورد مشکلات فنی از سایر افراد تحصیل کرده و با تجربه یا دانشجویان در رشته ی بخصوص به چت می آیند.
پنج درصد به دنبال پیدا کردن نیمه ی گم شده ی خودشان به چت روم می آیند و می خواهند فرد ایده آل را پیدا بکنند.
ده درصد افراد به صراحت اعلام کرده اند که برای یافتن دوست به چت می آیند. البته شصت و پنج درصد اول هم هدف پنهانشان دوست یابی است.
پنج درصد از افراد هم مقاصد مختلف خود از چت را بدون توضیحات اضافه اینگونه ذکر کرده اند: یافتن فردی برای ساپورت مالی، دریافت شارژ از دیگران به دلیل مصرف بالا، یافتن همدل، یافتن همدرد، یافتن یک دوست خوب و ایده آل هم جنس، خود را از شر عقده ها رها کردن، ازدواج موقت، کنجکاوی کردن در مورد چت کنندگان، یافتن یک محرم اسرار، دریافت آهنگ از دیگران، پرسیدن آدرس های اینترنتی، غلبه بر دلتنگی، پر کردن خلاء عشقی اخیر، بی همدم بودن در فضای واقعی، درد دل، مشاوره گرفتن، از سر بی کاری، یافتن اطلاعاتی در مورد شهرستان خاصی، یافتن یک هم رشته تحصیلی، یافتن فردی در مقطع تحصیلی بالاتر، اطلاع از آخرین خبرهای دنیا و ... [1]
راهکار
یکی از راههای مفید در این زمینه اعمال قدرت و فیلتر کردن هست که به نظر بدترین راه کار ممکن است. ولی به نظر با روش گسترش صداقت در فضای مجازی بسیاری زا انحرافات را بتوان جلو گیری کرد. منظور از صداقت چیست؟ ببینید دروغ کلید تمام بدی ها است. وقتی تلاش کنی با مخاطب صادقانه حرف بزنی و نشان بدهی که صادقانه حرف زدن تو را در امنیت قرار می دهد. دو نوع پاسخ می شنوی. اولین پاسخ از بعضی از کاربران ناسزا هست که طبیعتا همین جا رابطه قطع می شود. دوم با افرادی رو به رو می شوی که اهل ناسزا نیستند و همانطور که بالا بیان شد به دلائل مختلفی وارد گفت و گو با تو شده اند. تجربه نشان داده که اگر کاربران با صداقت با مخاطب خود گفت و گو کنند حتی اگر مخاطب حرف های شما را نپذیرد یا پاسخ کاذب به شما بدهد ولی کم کم این قضیه فرهنگ سازی میشود و به مرور زمان تبدیل به یک تفکر عمومی. وقتی اکثر جوانها متوجه بشنوند که روابط در شبکه های اجتماعی صادقانه هست خوب طبیعتا هیچ دلیلی برای دروغ گفتن نخواهد داشت. در این فضا هست که جوانها می گویند، همه راست می گویند پس چرا ما بدین گونه نباشیم؟؟؟
تنها راه پاک کردن فضای مسموم شبکه های اجتماعی اعمال قدرت بیرونی نیست بلکه وجدان انسان هاست و باید فطرت انسان ها مورد خطاب قرار بگیرد. صداقت و راستگویی فطرت انسان ها را تکان می دهد. شبیه همین ماجرا در ایمیل اتفاق افتاده است. ابتدای کار که ایمیل وارد کشور ما شد تصور این بود که غالبا برای رفتارهای غیر اخلاقی کاربرد دارد ولی الآن بسیاری از ادارات و دانشجویان و اساتید و حتی مردم عادی بخش قابل توجهی از تعاملات علمی و تجاری و ....... را از طریق ایمیل انجام می دهند. در واقع در یک فرایند راستی آزمایی بدنه ی علمی و متعهد جامعه به ایمیل اعتماد کردند و فرایند صداقت در ایمیل افزایش پیدا کرد. کاربر ایمیل می تواند اسم غیر واقعی برای خود تعیین کند ولی اکثرا اسم واقعی خود را می گذارند. این نشان می دهد که اعتماد به ایمیل افزایش یافته. به هر صورت چه بپذیریم یا نپذیریم فضای مجازی مخصوصا شبکه های اجتماعی یک معضل بزرگ اجتماعی است که صرفا با فرهنگ سازی و نهادینه کردن صداقت پاسخ میدهد نه با اعمال قدرت یا فیلتر.
البته خط قرمزهایی باید وجود داشته باشد که طبیعتا چنین خط قرمزها نیاز به اعمال قدرت یا مثلا فیلتر شدن دارند و در این مسئله هیچ شکی نیست ولی باید با واقعیت فضای مجازی مخصوصا شبکه های اجتماعی صحیح برخورد کرد.
باز تکرار می کنم و خواهش می کنم که دقت کنید انسان ها فطرتا راستگو هستند. به همین خاطر صداقت اثر گذار می باشد. بنده با چند نفری در فضای مجازی مخصوصا در چت چنین کاری را انجام داده ایم و تا به حال نتیجه هم گرفته ایم. در واقع این متن تجربه شخصی خودم می باشد که با هر کسی صادق بوده ام، نتیجه گرفته ام. البته تمام کاربران چت انسان های بدی نیستند و واقعا افراد خوبی که قابل استفاده هستند نیز در فضای مجازی و چت یافت می شوند که بنده با بعضی از آنها رابطه دارم ولی واقعا بسیار بسیار و خیلی خیلی کم هستند.
منم چنین تجربه ای داشتم. مدتی اندک وارد فضای چت روم شدم. هم شماره گرفتم و هم شماره دادم. کار داشت به مشاوره هم می رسید. آدرس وبلاگ و ... .
این باعث شد واقعا طرف مقابل اعتماد کند. البته سعی کردم شیطنت نکنم. به نظرم صداقت جواب میده اما خیلی ملاحظه داره.
نکته بعد اینکه برخی جاها هم که وارد شدم به علت صداقت بنده، یا اون چت روم نابود شد یا اینکه بنده رو اخراج کردند. چون دوست داشتند با هویت های مجازی بازی کنند و این یعنی سرگرمی. برای این هم باید فکری کرد.
یاعلی